Det er ein grunn til at folk ikkje vil bu på bygda. Bygd må reise seg mot by og forlange respekt!

Det er mykje vi må gape over i det offentlege rom. Vi må godta ei lang rekke vulgære aviskommentatorar som skriv og tenkjer i flokk, ei presse som plagar oss med sitt synkande nivå, og no også politikarar til høgre for midten som helst vil trøkke oss tilbake til ei privatisert steinalderutgava av velferdsstaten.

Men verst av alt: Distrikts-Noreg må godta at Oslo og medieeliten i hovudstaden tilsynelatande ikkje ser ut til å forstå at mesteparten av folket i dette landet lever utanfor den berømte Ring 3.

Blir skremt av å lese Firda

Men problemet er også at folk i Distrikts-Noreg sjølve skaper eit taparbilete av seg sjølv. Eg les avisa Firda på eavis av den enkle årsaka at nettavisa firda.no i det siste har vore så full av pølsekøvold og lokale sportstriumfar at ein stakkar får lyst til å ringe inn ei klage til redaksjonen kvar einaste dag. Og det var då eg opna eavisa, som er ei elektronisk utgåve av papiravisa, at eg skjønte kvifor sakene eg her fann ikkje ligg fritt tilgjengelege på firda.no.

Eg blei plassert til ei verkelegheit eg helst ikkje vil vite noko om, verkelegheita på bygda slik Firda framstiller den. Undergang og drift mot stupet. Hjelp, tenkjer eg. Er det difor desse sakene ikkje ligg på nett, fordi dei ikkje skal skremme oss frå å flytte heim?

Ikkje flytt heim

«Ikkje flytt heim.» Meldinga er klinkande klar. Den kjem frå profilerte næringslivsfolk i Sogn og Fjordane som er har tala med. Men eg får ikkje sitera dei på det. ”Her går det nedover, sjølv om vi prøver å halde motet oppe”, seier dei og klør seg i skallen, dei også. Og vidare: «Kva skal du flytte hit etter? Her er ingenting å drive med for deg.» Men utad, i avisene, seier dei det motsette.

Men les du Aftenpostens LEVE-magasin får du ei anna skildring av Distrikts-Noreg. Dei kjem på eksklusiv fly inn – fly ut reportasjebesøk til Sogn for å fortelje deg gladhistoriene om alle dei urbane kjekkasane frå Grünerløkka som har flytta dit der dei sleper bakkeskia sine opp stupbratte juv og er sexy eplebønder med halvlangt hår og brun hud på toppen av eit fjell.

Men eg trur meir på Firda enn på LEVE-magasinet. Lat meg ta eit eksempel. I Firda kunne ein lesa om innbyggjarane i Skorvemarka i Askvoll som har vore utan mobildekning i eit år. I tillegg har dei ustabil fasttelefondekning som gjer at dei føler seg utrygge om dei blir sjuke. Eg kunna ha kome med ei lang rekke andre eksempel. Kva er dette slags distriktspolitikk?

Fjøsbloggar

Senterpartiet lova breiband til alle i heile landet til lik pris i løpet av 2007, men i 2008 sat eg, som sjølvstendig næringsdrivande journalist, i tre månader iført termodress på eit kontor i eit iskaldt fjøs. Huset mangla breiband medan fjøsen absurd nok hadde dekning.

Den vittige historia om fjøsbloggaren Anne Viken gjekk ut på riksdekkjande medium, og mine kollegaer i Oslo lo seg skakke. Nok ei munter historie frå bygda var servert. Eg beit tenna saman og godtok arbeidsforholda, spytta fluger av kaffien, skreiv reportasjar og tente meir på ein månad enn ein vanleg bonde på tre.

Det er ein grunn til at folk ikkje vil bu på bygda. Bygd må reise seg mot by og forlange respekt: vi godtek ikkje vanstyret lenger. Toleransen for nivået på norsk distriktspolitikk må snart ta slutt.

Kommentaren står på trykk i Dag og Tid 25.september 2009

Når den døde bestemora di spring etter deg på alle fire

Igår las eg den første barneboka eg har lese på lenge. Den handla om eit spøkelse, trudde eg, men det viste seg at det var eit romvesen. Det handla rett og slett om eit romvesen som sat fast i eit romskip nedi jorda under ei gran ute i skogen etter å ha krasja i ein skogbrann. Det vart heile tida hinta til at dette skumle sat fast, så eg tenkte det var ein vampyr som sat fast i ei kiste (Den vesle vampyren), eller eit lik eller noko som var levande begravd (murt inn i veggen). Så eg sat da å vente på ein vampyr, ein varulv eller eit realt spøkelse. Potensielt ein kjekk Twilight-type. Men no kjem det verste av alt (Eksorsisten). Vesenet tar knekken på bestemora medan jenta ser på. Bestemora slenger seg hit og dit i senga og blod renner og hovud sprekk. Og så kryp vesenet inn i den døde bestemora til hovedpersonen og får denne døde bestemorskroppen til å drive å springe etter hovedpersonen. Det er det verste eg har lese på lenge. Beinpiper og innmat og blod og springande døde bestemødre ...

Les mer

Spelet om ØKO-maten, The øko-GAME: Marked - forbruker

Om spriket mellom PR og røyndom. (Med andre ord-artikkel publisert i Klassekampen 26.februar 2010) Bønder er og blir ei spesiell gruppe. Før var det høgstatus å vere storbønder. No er du er ein systematisk dyremishandlar, industriforbrukar av stakkars kyr og ellers ein trussel mot vår alles eksistens. Du tømmer dritt ut i atmosfæren, og driver oss alle lukt i undergangen. Før var det lågstatus å vere småbonde. Du hadde mindre makt, mindre pengar, sat gjerne på leigd jord og måtte sende alle sønene dine til USA om dei ville overleve. Du hadde så lite gras over vinteren at kyrne dine knapt klarte stå på beina når du slapp dei ut om våren, og du budde i eit lite hus fullt av ungar du streng tatt ikkje burde hatt meir enn halvparten av. No er det høgstatus å vere småbonde. Du er småskala og naturvennlig, lever gjerne på ein stad der ingen skulle tru at nokon kunne bu, og småskala kyr er innhylla i eit mytologisk teppe av grønt gras under spreke klauver. Dei har forgyl...

Les mer

Å halde foredrag for gubbar

Av og til må eg sei eg er ganske så lei av å halde foredrag. Du står framfor eit publikum, og skal snakke om at unge folk skal til bygda, og så sitter der hundretals, eller titals, menn og kvinner i alder femti seksti pluss og stirrer tomt på deg med armane i kors. Er det inspirerande? Nei. Det er svært lite inspirerande og svært kjedelig. Eg lurer av og til litt på kvifor ein har så mange konferanser. Folk møtes, stirrer på den som snakkar, skal liksom bli inspirert, og så skal ein gå heim og vere opplyst og glad og ha med seg nye og betre idear enn dei ein kom dit med. Gud, det er så kjedeleg å snakke til slike publikum. Du veit at mange av dei ikkje ein gong høyrer etter. Dei sit der, og er der, mest av alt for å få kake, ta seg ein fest, slenge drit, pule ei eller anna dame dei ikkje har pult før, og så dra heim til kjerringa. Det er vel eigentleg, summa summarum, det inntrykket eg har fått av kvifor ein arrangerer konferanser for distriktsutvikling. Eit hederlig unntak er Dyrøys...

Les mer

Søk i denne bloggen