Idag les eg i VG at Knausgård fekk åtte års skrivesperre av å gå på Skrivekunstakademiet i Bergen. Dette er ikkje uforståelig. Eg har også gått såkalt forfatterskole, om enn litt mindre omfattande enn akademiet i Bergen. Eg fekk også påført skrivesperre.
Men då eg sa at eg fekk skrivesperre av å gå på skriveskule, fekk eg kjeft av skrivelæraren: Om du får skrivesperre av å lære å skrive, har du ingenting her å gjere, sa ho.
Det var eg enig i. Sånn nesten enig. Jo meir eg lærte, jo dårligare skreiv eg. Eg skreiv meg ut av mitt gode skinn og inn i nokon andre sitt.
Henta frå mine notatar på skriveskule:
Skriveskular kan gjere det litterære rommet trangare. Ein skal vite kva ein gjer når ein prøver å lære folk og skrive, ellers kan ein føre sine disiplar inn på ein sti så smal og med så solide skylappar på, at dei ikkje maktar tenke sjølv. Resultatet kan bli: ein får uoriginale stemmer og uoriginal litteratur låst fast i trange rammer og malar.
Ein må kunne nok til å bryte reglane, ja, men då må ein også lære nok til å kunne bryte dei.
Alle kan lære seg triksa, ikkje alle kan bruke dei. Det er desse siste som ikkje får det til og som føkkes av skriveskulane. Eventuelt dei som er for dumme til å fatte at skriveskulen kun er input, ikkje fasit, som meg sjølv. Men måten stoffet predikeres på, fører uansett til at ein får det framstilt som det rette, og gjerne det einaste rette. Då eg tok opp problemet på skriveskulen, vart eg møtt med: alle dine litterære forbilder skriv etter denne malen! (Eg tenker: da har du ikkje lest dei).
ja, kanskje, mange av dei. Ikkje alle. Og der finst ein underskog av litteratur som ikkje er skriven etter dei basale prinsippa ein lærer på forfatterskolen. Teller den ikkje?
Og det er salgsmalen vi lærer? Kvifor lærer vi ikkje om poesi? Kvifor lærer vi aldri nokonting om smalare litteratur, dikt, fanziner som kan inspirere, men om å trekke kort og flytte rundt på kjøleskapmanetar for å trylle fram nye idear? Ein forsøkte å dyrke fram ein slags einsretta mal på korleis ein skal skrive og bøker som kan potensielt, eller kanskje, selge litt.
Eg vart i lengre periode påført skrivesperre. Dei føkka med stemma mi, påførte meg tvangstanker om formelkorrekt skriving og fekk meg til å miste mitt litterære eg.
Dei malstyrte manusa mine, som var uoriginalt og konstruert pjatt som eg ved hjelp av formelark og gangetabell hadde vore i stand til å smøre sammen på ei helg, det eine skreiv eg på to timer, ville kunne selge.
Jepp, tenkte eg og gjekk i gang med å skrive. Ein vil jo gjerne gjere det ein får skryt for, men etterkvart skjønte eg at dette var tullete. Her sat eg, med ein ide til ein roman som var basert på skriveprinisppet "first thought, best thought", med geniale forbilder som Kaddish og gud veit kva, og overhodet ikkje hadde noko handling som gjekk i tidslinje frå a til å, som var situasjons- og samtalebasert og prøvde å mekke den om til eit plott med karakterar og antagonistar og gud veit kva, av basic skrivetriks for på denne måten å få skryt av redaktørane som sat der og såg ut til å ville ødelegge pennen min, som ikkje skjønte ein pøkk av det eg skreiv, og eg stoppa opp. Denne malen funker ikkje på dette manus, kom eg fram til etter nokre månader med dødtid og skriving av kontruerte bestselgermanusforsøksskriving. Eg klarte ikkje lenger skrive. Historia låg død. Den ville ikkje ha malen eg var blitt påført, og eg stanga hodet i veggen kreativt.
Det er fleire månader sidan.
Eg stangar fortsatt. Det er ei skandale.
Men då eg sa at eg fekk skrivesperre av å gå på skriveskule, fekk eg kjeft av skrivelæraren: Om du får skrivesperre av å lære å skrive, har du ingenting her å gjere, sa ho.
Det var eg enig i. Sånn nesten enig. Jo meir eg lærte, jo dårligare skreiv eg. Eg skreiv meg ut av mitt gode skinn og inn i nokon andre sitt.
Henta frå mine notatar på skriveskule:
Skriveskular kan gjere det litterære rommet trangare. Ein skal vite kva ein gjer når ein prøver å lære folk og skrive, ellers kan ein føre sine disiplar inn på ein sti så smal og med så solide skylappar på, at dei ikkje maktar tenke sjølv. Resultatet kan bli: ein får uoriginale stemmer og uoriginal litteratur låst fast i trange rammer og malar.
Ein må kunne nok til å bryte reglane, ja, men då må ein også lære nok til å kunne bryte dei.
Alle kan lære seg triksa, ikkje alle kan bruke dei. Det er desse siste som ikkje får det til og som føkkes av skriveskulane. Eventuelt dei som er for dumme til å fatte at skriveskulen kun er input, ikkje fasit, som meg sjølv. Men måten stoffet predikeres på, fører uansett til at ein får det framstilt som det rette, og gjerne det einaste rette. Då eg tok opp problemet på skriveskulen, vart eg møtt med: alle dine litterære forbilder skriv etter denne malen! (Eg tenker: da har du ikkje lest dei).
ja, kanskje, mange av dei. Ikkje alle. Og der finst ein underskog av litteratur som ikkje er skriven etter dei basale prinsippa ein lærer på forfatterskolen. Teller den ikkje?
Og det er salgsmalen vi lærer? Kvifor lærer vi ikkje om poesi? Kvifor lærer vi aldri nokonting om smalare litteratur, dikt, fanziner som kan inspirere, men om å trekke kort og flytte rundt på kjøleskapmanetar for å trylle fram nye idear? Ein forsøkte å dyrke fram ein slags einsretta mal på korleis ein skal skrive og bøker som kan potensielt, eller kanskje, selge litt.
Eg vart i lengre periode påført skrivesperre. Dei føkka med stemma mi, påførte meg tvangstanker om formelkorrekt skriving og fekk meg til å miste mitt litterære eg.
Dei malstyrte manusa mine, som var uoriginalt og konstruert pjatt som eg ved hjelp av formelark og gangetabell hadde vore i stand til å smøre sammen på ei helg, det eine skreiv eg på to timer, ville kunne selge.
Jepp, tenkte eg og gjekk i gang med å skrive. Ein vil jo gjerne gjere det ein får skryt for, men etterkvart skjønte eg at dette var tullete. Her sat eg, med ein ide til ein roman som var basert på skriveprinisppet "first thought, best thought", med geniale forbilder som Kaddish og gud veit kva, og overhodet ikkje hadde noko handling som gjekk i tidslinje frå a til å, som var situasjons- og samtalebasert og prøvde å mekke den om til eit plott med karakterar og antagonistar og gud veit kva, av basic skrivetriks for på denne måten å få skryt av redaktørane som sat der og såg ut til å ville ødelegge pennen min, som ikkje skjønte ein pøkk av det eg skreiv, og eg stoppa opp. Denne malen funker ikkje på dette manus, kom eg fram til etter nokre månader med dødtid og skriving av kontruerte bestselgermanusforsøksskriving. Eg klarte ikkje lenger skrive. Historia låg død. Den ville ikkje ha malen eg var blitt påført, og eg stanga hodet i veggen kreativt.
Det er fleire månader sidan.
Eg stangar fortsatt. Det er ei skandale.