Då eg gjekk på barneskulen, gjekk det fleire store ras som tok vegen, eller bitar av vegen. Fascinert studerte eg steinsprang og nye elveleier.
Fleire, både unge og gamle, vart knust under traktorar som velta utfor stupbratte bakkar og smale vegar, gud vere dei nådige som ferdast på Vestlandets vegar eller blant områdets ville dyr. Ein vart drept av ei galen kyr. Eg vart sjølv angripen ved eit tilfelle av ku og ved to tilfeller av hest. Eg har velta ein gong med traktor og køyrd av veien ein gong med bil. Litt svinn må ein rekne med, og med slike vegar som ein her har, så er det ikkje rart at ein med jevne mellomrom havnar utom vegkanten.
På fritida skaut vi på kyr med pil og boge, bar stein, slakta sauer og jaga troll på bedehuset. Blant organiserte fritidsaktivitetar var det swingkurs, to typar kor og fotball. Til utpå åttitalet krangla folk så busta fauk om korvidt ein skulle tillate folkedans på 17.mai eller ikkje, og her fanst, forståelge nok, ingen (opne) homofile.
Då eg var tolv år fekk vi for første gong lov til å danse syndig gamaldans på skulen. På samfunnshuset slo ein kvarandre halvt ihjel og på bedehuset knaka det i tørre kaker på kvar einaste søndag.
Bygda er no i ferd med å gro att. Skogen står så tett at ein knapt får auge på Dalsfjorden, ein fjord som forøvrig er omdøpt til Vikingfjorden og snart skal kryssast av den lenge etterlengta Dalsfjordbrua. Ein satsar tungt på tilsuging av midlar for finansiering av turismetiltak, ei slags form for attføring for områder som er i ferd med å gå dukken. Eg veit framleis ikkje om ein einaste fastbuande homofil i bygda, og homofili er fortsatt så kuriøst at ein må lage ekstranummer av det på bygderevyen. Dei einaste innvandrarane som bur der er polakkar og folk som ikkje lenger orka tilverelsen som tettpakka byfolk i Nederland. Den galne hesten er for lenge sidan send på slaktehuset.
Dette høyrest ut som ein forferdeleg plass, tenker du kanskje. Og du tek heilt feil. Folka her har heilt vanlege jobbar, vanlege liv og har heilt vanlege problem. Dei bankar opp dørvakter, sit i fengsel, bedreg kjerringa si og vinn i lotto med jevne mellomrom nett som andre folk.
Dei har billege tomter, fantastisk fjordutsikt og tilgang til flyplass, men så var det disse vegane. Dei er veldig smale. Av og til ramlar dei i knas. Nett før jul rasa delar av bilvegen på fjorden. Det er eit under at det ikkje har rasa før, ein er sjeleglade det ikkje gjekk liv, og fleire folk avheng no av båt for å kome seg på arbeid. Det er ikkje så lett for dei å kome seg på fest heller lenger. Ei heller på butikken. Det er ikkje så langt til Førde herifrå, og brøytebilen går på vegane heile tida no når det snøar så mykje. Snøen er ikkje eit problem. Men kva hjelp det når ein bit av vegen er vekk.
Bygda har også Tønna, ein ny uteplass nede ved fjorden der dei serverer pizza og festmiddag frå havet samt saliggjerande dosar øl. Tønna ligg ved Saltkjelen, ein smal veg på ei berghylle ved ein fjellvegg som stuper lukt i fjorden.
Hjorten bykser langs vegkanten iført vinterpels, du kan få han på panseret, og du har ein veldig stjernehimmel over deg kvar einaste kveld. Villmarkene strekker seg endelause, fjella er høge og vi har landets beste lakseelv. Det er eit dramatisk landskap som har inspirert kunstnarar og forfattarar, her ser du Kittelsens troll i kvar stein. Her budde Jakob Sande.
At folk vert knust og smadra og får kropp og liv ødelagt under ras av kampestein og jord er noko som høyrer med i dette området. Det har skjedd til alle tider. I alle år har gardar blitt feia vekk av steinsprang, snø og vatn. Fleire av mine forferdre vart sparka ihjel av hest, nokre gjekk gjennom isen og andre blei tatt av ras. Farlege vegar er trass alt berre ein liten bit av det store, farlege heile som heiter «livet i distrikts-Norge». Her er ein i naturkreftenes vold. Det er få andre som tek ansvar.
Så tenk på familie og kjære: ikkje ver der når vegen rasar ut, ikkje ver der når steinblokkene ramlar, og om du skulle vere der, ikkje få ei granittblokk på ti tonn i fanget. Verken høgare makter eller fanden kan hjelpe deg den dagen dette skjer, og ingen andre heller. Då treng ein gode og rassikre vegar. Det hadde ein ikkje i Jakob Sande si tid, og det har ein, gud hjelpe meg, ikkje i våre dagar heller.