Kvifor önsker ein bonde å drive med fjörfe?
Det er i dagens samfunn ikkje slik at ein er tvungen til å drive med fjörfehald for å overleve. Det er eit aktivt valg ein kvar kan ta. Ein kvar bonde kan ta eit aktivt valg med tanke på etikk i eigen produksjon. Ein fjörfebonde er ein bonde som har teke eit aktivt valg om hald av dyr som har elendige liv. Han har teke eit aktivt valg om å mishalde tusenvis av dyr. Det er ingen som har påtvunge han dette. Han har valgt det sjölv.
Ein kan ikkje skulde dette på forbrukarar eller på myndigheter som tillet produksjonen. Det er for lettvint. Ein må også spörre seg om enkeltmenneskets etikk i dyrehald.
Vi veterinärstudentar reagerte med avsky når vi besökte kalkunoppdrett. Skabbete fjörlause dyr i hallar der ein knapt får puste. Stöv. Luft som står stille. Kvelande varme.
Hög varme gjer at dyra brukar mindre energi på å halde kroppstemperaturen oppe. Ergo bruker dei meir energi på å vekse og bli feite. Ergo bruker bonden mindre pengar på fôr, og det blir meir peng i kassa. Dyra kan sendast tidlegare til slakting. Mange kalkunar sit mykje. Dette skuldast betennelse i ledd som igjen förer til smerte ved bevegelse.
Fjörfenäringa er i ferd med å bli utåleleg. Dei fleste som går ut frå veterinärhögskulen, avskyr näringa. Eg vil tru at om ikkje mange år er näringa like utåleleg som pels. Nye generasjonar fagfolk er på veg inn, samfunnsetikken er i endring. Det vil bli stadig fleire som vågar snakke högt om kor groteske fjörfenäringane er, om korleis dei vemmes over skabbete verpehöns, sjuke kalkunar og kyllingar som vert trampa ihjel.
Per idag er det mange som sit på verdifull informasjon som ikkje går ut med denne. Dette gjeld også andre delar av landbruket. Veterinärane er dei som ser mest, som veit mest og som har mest kunnskap. Dessverre er dei altfor sjeldan ute i offentleg debatt. Eg vil tru dei fryktar for jobb og inntekter.
Uetisk, bör haldast under oppsikt. Jävlig. Forferdelege forhald å arbeide under.
Beskrivelsane er toppen av eit isfjell som avdekker vår tids verste landbruksproduksjonar. Meir vil kome ut. Det er snakk om tidsspörsmål.
Vi et ikkje fjörfe. Snart vågar fleire sette foten ned.
Av og til stiller eg meg dette spörsmålet: Kven er det som önsker å tjene pengar på aktivt mishald av dyr?
Eit spörsmål til: korleis föles det å kvar dag stelle dyr som har det dårleg? Som lever elendige, verdilause liv? Slik som fjörfebonden som vart intervjua i Morgonbladet for nokre månader sidan sa det: han trampar ihjel kyllingar for kvart steg han tek i hallen. Så tett står dei. Likevel er han stolt av det han driv med.
Korleis föles det å ha dyr som ein berre kan trampe ihjel på den måten, fordi det er berre slik det er? Kva slags etikk har denne bonden?
Kva fortel det oss om han? At han har fjörfe fordi han kan og vil. Dette må i sin tur bety at han meiner det aktive mishaldet er ok.
Bönder som vel denne typen drift som inntektskjelde må få og må tåle röff kritikk, langt röffare enn den er per idag. Dei må stillast til ansvar for valget dei har tatt: å drive med dyremishald som inntektskilde. Dei må konfronterast med at vi ikkje aksepterer jävelskapen dei driv med.
Spörsmål: kva slags sjölvrespekt har ein som menneske når ein tjener pengar på mishaldne dyr?
Kva slags etiske parameter opererer ein etter? Det har eg ofte lurt på. Ordet etikk kan ikkje nyttast om fjörfehald. Ei heller dyrevelferd.
Mange bönder er dyktige, men det er også mange som ikkje er det.
Fjörfeböndene er nokre av dei som misheld dyr i stor skala, som tjener pengar på mishald av dyr, og som forsvarer sin rett til å gjere det.
Det er på tide å sette fingeren på enkeltbondens önske om eit etisk dyrehald. Det er ikkje lenger nok å snakke om "tjene pengar". Ein må snakke om enkeltindividets haldningar. Enkeltbonden må tåle at vi ikkje tåler det han driver med, at vi ikkje respekterer hans önske om å drive med det.
Det går ikkje an å sei noko anna enn dette: hald av verpehöner, kylling og kalkun er dyreplageri. Det går ikkje an å omtale dette dyrehaldet på andre måtar. Ordet "dyrevelferd" er utan verdi, og dette er dei klar over, dei som driv med det. Med mindre dei manglar fullstendig all empati. Og ja, mange som driv med industrialisert dyrehald, manglar empati med dyr. Dei ser på dyr som ting. Ting som må behandlast slik ting kan behandlast: röft, hardhent, utan hensyn til tingen sjölv.
Dei misheld dyr av gamal vane. Men tidene er i endring.
Merk dykk mine ord. Dyreplageri som inntekstkilde og livsstil vil bli slått stadig hardare ned på.