Sigrid Combuchen ”Spill – en damroman”, Norstedts 2010 (svensk)
Det er sjeldan ein kjem over böker alla ”Spill”. Dei mellommenneskelege relasjonane er litterär luksus, språkfölelsen sjeldan og det er lett å kaste seg på hylningsbölga som löfter fram Combuchen som ein av vår samtids mest avanserte forfattarar, stilistisk, teknisk og tematisk. Dama bedriv litterär utklassing. Hennar tematikk er kvinneroller, gode historiske skildringar, konflikter, mannsroller, yrke og utdanning, rolla som mor. I fascinerande miljömessig konstekst får ein presentert ein karakter bygd rundt konflikter og valg. Har ein kasta vekk livet eller tatt dei valga ein kunne?
Litterär nytelse
Fleire kvinnelege svenske forfattarar leverer sjelden litterär kvalitet og innlevelse i historiske kvinneromanar med feministisk tilsnitt. Dei briljerer mellom notid og dåtid, fakta og fiksjon, og resultatet er rein litterär nytelse. Ein av desse er Helena Henschen, enda ikkje oversett. För ho döde i januar, rakk ho dessverre berre å gi ut to böker, ”Hon älskade” (2004) og ”I skuggan av ett brott” (2008). ”Hon älskade” handlar om Signe Thiel, rikmannsdottera frå Stockholm som ferdast i kretsen rundt Ellen Key og hadde eit livslangt forhold til den tyske (og gifte) hjerneforskaren Oskar Vogt. Thiel var Henschens farmor.
”I skuggan av ett brott” tar for seg eit av dei mest oppsiktsvekkande morda i svensk historie, ”De Sydowska morden”, drapet på politikaren Hjalmar von Sydow og hans to tjenestejenter i Stockholm i 1932. Vi fölger Hjalmars son og drapsmann, Fredrik, og hans kjäreste, den vakre Sofie, som Fredrik også tek livet av. Den drepte Hjalmar var Henschens morfar. Felles for begge Henschens böker er fascinerande karakterar og sterk evne til skildring av mellommenneskelege relasjonar basert på fakta versus fiksjon. Henschen har ei sjeldan litterär finkjensle, noko som gjer bökene til komplette lesaropplevingar for ein kresen lesar. Her er det ingenting som manglar. Henschen bör klonast, snarast.
Dama til Strindberg
Lena Einhorns bok ”Siri”, Norstedts 2011. ”Mamma, jag är inte skapad för ett stilla hem med frid och rosendoft. Jag behöver strid för att bli lycklig”. Siri von Essen skilde seg for å leve saman med August Strindberg, men alt gjekk ikkje heilt etter planen.
Filmskapar og skribent Lena Einhorn hoppar i ”Siri” mellom to tidsepokar, parets möte i 1875 og deira skillsmisseforhandlingar i 1890, mellon den unge forelska August som ville ha eit likestilt forhold, og den eldre August, paranoid og omvandla til kvinnehatar av rein irritasjon over den litteräre konkurrenten Henrik Ibsen. Vi möter Siri når ho förste gong inviterer August heim til seg, maken og dottera, og når ho seinare söker seg bort med dei tre barna ho fekk med Strindberg. Strindberg er ein usexy, uvaksen dud med tynt hår og enorme karriereambisjonar, medan Siri er den vakre, gifta kvinna som mot alle odds får jobb som skodespelar ved teateret i Stockholm. Ei bok om frilynt liv, og korleis frilynt liv kan krasje.