Debatten om storskala vs småskala landbruk ruller og går. I Norge blir vi fortalt av småskala er best, tryggast, sikrast, best for dyra og så vidare.
Men er dette sant?
Denne artikkelen er relevant innanfor ein NORDISK kontekst, og gjeld for storfe og sau. Når det gjeld fjørfe er dyrevelferden svært låg uavhengig av skala, med mindre vi snakkar om hobbyhald. Det same gjeld for gris. Eg tek her ikkje føre meg hobbydyrehald, men gardar der "garden er meint å vere eit inntektsgrunnlag". Stor vs liten skala må då også forstås som stor vs liten skala i Norden. Å debattere dette i ein an kontekst, blir lite relevant då klima og regelverd lenger sør er annleis, driftsformer dermed også heilt andre.
Nei, seier erfaringar frå felten, og no snakkar eg ikkje berre om eigne erfaringar sjølv om dei tilseier det same: jo større gardar, jo betre er dyrevelferden.
KOMPETANSE er eit kriterie som langt overstig SKALA i betydning for om dyrevelferden er god eller ikkje. Altså STOCKMANSHIP, korleis ein handterar dyra. Ein bonde som slår, har dårleg dyrevelferd sjølv om han berre har ti kyr.
Som veterinær merkar eg forskjell på dyra frå gard til gard. På gardar der bonden er voldsam, eksempelvis slår og jagar på dyra, er dyra krakilske. Dei kan sparke etter meg og tåler ikkje å bli handterte. På andre gardar der bonden er snill og flink med dyra, står kyrne som tende lys. Ein bonde med seksti kyr kan rope inn ei og ei ku, dei responderer på namn. På enkelte gardar med tjue kyr, ser ikkje bonden skilnad på dyra.
Det handlar om INTERESSE.
At ein gard har 700 kyr, betyr ikkje at alle kyrne går ilag. Dei er delt opp i avdelingar inne og ute. Ein stor gard eg jobbar på, økologisk, der går kyrne ut og inn som dei vil heile døgnet. Der er bemanning heile døgnet, store sjukebingar med halm og høy, og ei kalveavdeling som kunne vore klipt ut av ei Tine-reklame. Her står det 2 000 storfe.
SKALA er eit ord ein bør hive ut av debatten då det er uten innhald.
Eit anna parameter som avgjer dyrevelferden er, i tillegg til KOMPETANSE og STOCKMANSHIP, er behov for å tjene pengar på dyra. Mange gongar blir det framhalde som forferdeleg at ein vil tjene pengar på dyr, men praksis viser at dei bøndene som treng å tjene pengar på dyra sine, steller dei langt betre. Bønder som ikkje treng tjene pengar på dyr tilbyr ofte dårlegare stell. Slik får ein eksempelvis avmagra garasjesau og villsauer som går på beiter der det er for lite mat. Fordi bonden har eit anna yrke, og treng ikkje inntjening frå sauene. Dette ser ein også på kyr. Bønder som driv og driv berre for å drive, og som ikkje har interesse. Dei driv av plikt eller for å halde kulturlandskapet ope.
Å halde dyr for å halde landskapet ope, fører ofte til mishald av husdyr. Dette ser ein stadige eksempel på, og det handlar for det meste om småskala sauehald.
Viktigheita av måten ein behandlar dyr på, er utan tvil det viktigaste parameteret. Og ikkje alle er i stand til å omgås dyr. Nokre har arbeid på si og er trøtte og stressa og har ikkje tid til å stelle dyra skikkeleg. Andre omgås dyra med vold, roping og skremsler. I ein fjøs eg kjenner til var kyrne før redde og vanskelege å handtere. Så skifta ein ut drengen i fjøsen og kyrne blei rolege og snille.
Menneskers eiga atferd overstig langt betydningen av SKALA. SKALA er eit tomt retorisk slagord. Skillelinjene innanfor dyrevelferden går ei heller mellom økologisk og konvensjonelt då driftsformene er svært like, samt at andre parameter:STOCKMANSHIP, KOMPETANSE, INTERESSE OG BEHOV FOR Å TJENE PENGER, er langt viktigare. Skilnaden er større mellom enkeltbønder, enn mellom øko/ konvensjonell drift.
STOCKMANSHIP, KOMPETANSE, INTERESSE OG BEHOV FOR Å TJENE PENGER er blant dei relevante parametera vi kan diskutere. Det er desse som påverker dyrevelferden. Å snakke om SKALA er tåkelegging.
I Norge driv ein ein politikk som gjer småskala til ein trussel mot både folk og fe. Det blir stadig vanskelegare å vere småskala bonde. På same tid pratar ein om viktigheita av småskala landbruk. Det kan omtales som dobbeltmoral, eventuelt mangel på kompetanse. Skal småskala landbruk funke i praksis, må det leggast til rette så det kan drivast forsvarleg.
Kompetanse er ein nøkkel her.
Men er dette sant?
Denne artikkelen er relevant innanfor ein NORDISK kontekst, og gjeld for storfe og sau. Når det gjeld fjørfe er dyrevelferden svært låg uavhengig av skala, med mindre vi snakkar om hobbyhald. Det same gjeld for gris. Eg tek her ikkje føre meg hobbydyrehald, men gardar der "garden er meint å vere eit inntektsgrunnlag". Stor vs liten skala må då også forstås som stor vs liten skala i Norden. Å debattere dette i ein an kontekst, blir lite relevant då klima og regelverd lenger sør er annleis, driftsformer dermed også heilt andre.
Nei, seier erfaringar frå felten, og no snakkar eg ikkje berre om eigne erfaringar sjølv om dei tilseier det same: jo større gardar, jo betre er dyrevelferden.
KOMPETANSE er eit kriterie som langt overstig SKALA i betydning for om dyrevelferden er god eller ikkje. Altså STOCKMANSHIP, korleis ein handterar dyra. Ein bonde som slår, har dårleg dyrevelferd sjølv om han berre har ti kyr.
Som veterinær merkar eg forskjell på dyra frå gard til gard. På gardar der bonden er voldsam, eksempelvis slår og jagar på dyra, er dyra krakilske. Dei kan sparke etter meg og tåler ikkje å bli handterte. På andre gardar der bonden er snill og flink med dyra, står kyrne som tende lys. Ein bonde med seksti kyr kan rope inn ei og ei ku, dei responderer på namn. På enkelte gardar med tjue kyr, ser ikkje bonden skilnad på dyra.
Det handlar om INTERESSE.
At ein gard har 700 kyr, betyr ikkje at alle kyrne går ilag. Dei er delt opp i avdelingar inne og ute. Ein stor gard eg jobbar på, økologisk, der går kyrne ut og inn som dei vil heile døgnet. Der er bemanning heile døgnet, store sjukebingar med halm og høy, og ei kalveavdeling som kunne vore klipt ut av ei Tine-reklame. Her står det 2 000 storfe.
SKALA er eit ord ein bør hive ut av debatten då det er uten innhald.
Eit anna parameter som avgjer dyrevelferden er, i tillegg til KOMPETANSE og STOCKMANSHIP, er behov for å tjene pengar på dyra. Mange gongar blir det framhalde som forferdeleg at ein vil tjene pengar på dyr, men praksis viser at dei bøndene som treng å tjene pengar på dyra sine, steller dei langt betre. Bønder som ikkje treng tjene pengar på dyr tilbyr ofte dårlegare stell. Slik får ein eksempelvis avmagra garasjesau og villsauer som går på beiter der det er for lite mat. Fordi bonden har eit anna yrke, og treng ikkje inntjening frå sauene. Dette ser ein også på kyr. Bønder som driv og driv berre for å drive, og som ikkje har interesse. Dei driv av plikt eller for å halde kulturlandskapet ope.
Å halde dyr for å halde landskapet ope, fører ofte til mishald av husdyr. Dette ser ein stadige eksempel på, og det handlar for det meste om småskala sauehald.
Viktigheita av måten ein behandlar dyr på, er utan tvil det viktigaste parameteret. Og ikkje alle er i stand til å omgås dyr. Nokre har arbeid på si og er trøtte og stressa og har ikkje tid til å stelle dyra skikkeleg. Andre omgås dyra med vold, roping og skremsler. I ein fjøs eg kjenner til var kyrne før redde og vanskelege å handtere. Så skifta ein ut drengen i fjøsen og kyrne blei rolege og snille.
Menneskers eiga atferd overstig langt betydningen av SKALA. SKALA er eit tomt retorisk slagord. Skillelinjene innanfor dyrevelferden går ei heller mellom økologisk og konvensjonelt då driftsformene er svært like, samt at andre parameter:STOCKMANSHIP, KOMPETANSE, INTERESSE OG BEHOV FOR Å TJENE PENGER, er langt viktigare. Skilnaden er større mellom enkeltbønder, enn mellom øko/ konvensjonell drift.
STOCKMANSHIP, KOMPETANSE, INTERESSE OG BEHOV FOR Å TJENE PENGER er blant dei relevante parametera vi kan diskutere. Det er desse som påverker dyrevelferden. Å snakke om SKALA er tåkelegging.
I Norge driv ein ein politikk som gjer småskala til ein trussel mot både folk og fe. Det blir stadig vanskelegare å vere småskala bonde. På same tid pratar ein om viktigheita av småskala landbruk. Det kan omtales som dobbeltmoral, eventuelt mangel på kompetanse. Skal småskala landbruk funke i praksis, må det leggast til rette så det kan drivast forsvarleg.
Kompetanse er ein nøkkel her.