Eg har ein del kupasientar, og så ein del hestar. Det betyr at eg dagen lang køyrer rundt i ein stor firhjulstrekkar full av ting og tang, og fiksar store dyr. Helst ikkje kattar og hundar. Kattar og hundar må andre ta seg av, så langt det går. Sau er her lite av. Geitepasientar har eg vel knapt sett i mitt liv, og berre tidvis får ein grisar til behandling. Like greit. Grisefjøs er så varme, klamme og dyra står så tett at det er eit lite mareritt å vere der. Kufjøs er langt betre.
Ei diagnose du kan få på ku, er løpemagedislokasjon. Det vil sei at ein av kuas fire magar, løpemagen, er full av gass og har flytta seg til feil side i kuskrotten. Dette er ein venstresidig løpmagedislokasjon. Det finst også høgresidig, men dei er sjeldnare. Symptoma på at ein slik diagnose foreligg, er at kua er sløv og gjerne et dårleg og melkar lite. Då kjem eg ut, knipsar kua på venstre sida medan eg lyttar med stetoskopet, og høyrer ping ping -lydar som om ein knipsar på ei tom stålbøtte. Desse lydane er lydane av gass. Der ein høyrer lydane på sida av kua, bak skinnet der befinn det seg ein gassfylt løpemage ute av posisjon. Då gjeld det å få ut gassen og få magen litt betre på plass.
For å få til dette, kan ein rulle kua. Ein legg tau på kua og drar henne ned. Det høyrest brutalt ut, men det er ikkje så gale. Ein legg tau bak frambeina og framfor juret, og over ryggen i eit finurlig system, og så trekk ein i tauet og kua legg seg. Den skal legge seg på høgre side. Så bind ein saman frambeina for seg, og bakbeina for seg, og rullar den over på ryggen medan ein pressar mot løpmagen som ligg på venstre sida. Når kua ligg på ryggen med beina til vers, lyttar ein under buken på den for å finne løpmagen. Ping-ping, og der det pingar, stikk ein inn ein trokar med ein tråd med mothake på. Mothaken kjem inn i løpemagen, så når ein trekk ut trokaren, heng stinget att. Så set ein inn ein ny trokar med eit nytt sting med mothakar. Når dette er gjort, heng to lange trådar, eller sting, ut av bukskinnet på kua. Desse to knyter ein i hop. Og kva har ein no oppnådd? Jo, å fortøye løpemagen til bukveggen under kua, samt punktere den slik at gassen kjem ut.
Etterpå rullar ein kua mot venstre til ho ligg på sida, tek av ho alle taua og reiser henne opp. Fiks ferdig.
Dette kalles "å rulle ku", eller på svensk "å pinne ko".
Andre diagnoser på kyr er forfangenhet. Det betyr at kua har vondt i alle klauvene sine og har vanskelig for å røre seg. Kua rører seg stivt, og vil gjerne ikkje røre seg eller ligge. Av og til har ho kryl rygg i tillegg. Ofte er det kyr som melkar masse som får forfangenhet og vondt i beina. Av og til blir dei forfanga i kombinasjon med livmorinflamasjon, altså pyometra. Livmora er inflamert, og toksiner går frå livmora ut i blodet og ned til klauvene så kua blir forfanga. Livmorinflamasjon får kyr av og til av vanskelige kalvingar, eller uhygienisk fødselshjelp. Ei ku med vanskelig kalving er også meir utsatt for jurbetennelse enn dei med lett kalving.
Her om dagen hadde eg ein kupasient med livmorinflamasjon, forfangehet og jurbetennelse på ein gong. Eg vil tru alt har utgangspunkt i livmora, og så har det spreidd seg til jur og bein.
Det var dagens leksjon. Slik er livet i praksis og eg skal gjerne fortelle litt meir.
Ei diagnose du kan få på ku, er løpemagedislokasjon. Det vil sei at ein av kuas fire magar, løpemagen, er full av gass og har flytta seg til feil side i kuskrotten. Dette er ein venstresidig løpmagedislokasjon. Det finst også høgresidig, men dei er sjeldnare. Symptoma på at ein slik diagnose foreligg, er at kua er sløv og gjerne et dårleg og melkar lite. Då kjem eg ut, knipsar kua på venstre sida medan eg lyttar med stetoskopet, og høyrer ping ping -lydar som om ein knipsar på ei tom stålbøtte. Desse lydane er lydane av gass. Der ein høyrer lydane på sida av kua, bak skinnet der befinn det seg ein gassfylt løpemage ute av posisjon. Då gjeld det å få ut gassen og få magen litt betre på plass.
For å få til dette, kan ein rulle kua. Ein legg tau på kua og drar henne ned. Det høyrest brutalt ut, men det er ikkje så gale. Ein legg tau bak frambeina og framfor juret, og over ryggen i eit finurlig system, og så trekk ein i tauet og kua legg seg. Den skal legge seg på høgre side. Så bind ein saman frambeina for seg, og bakbeina for seg, og rullar den over på ryggen medan ein pressar mot løpmagen som ligg på venstre sida. Når kua ligg på ryggen med beina til vers, lyttar ein under buken på den for å finne løpmagen. Ping-ping, og der det pingar, stikk ein inn ein trokar med ein tråd med mothake på. Mothaken kjem inn i løpemagen, så når ein trekk ut trokaren, heng stinget att. Så set ein inn ein ny trokar med eit nytt sting med mothakar. Når dette er gjort, heng to lange trådar, eller sting, ut av bukskinnet på kua. Desse to knyter ein i hop. Og kva har ein no oppnådd? Jo, å fortøye løpemagen til bukveggen under kua, samt punktere den slik at gassen kjem ut.
Etterpå rullar ein kua mot venstre til ho ligg på sida, tek av ho alle taua og reiser henne opp. Fiks ferdig.
Dette kalles "å rulle ku", eller på svensk "å pinne ko".
Andre diagnoser på kyr er forfangenhet. Det betyr at kua har vondt i alle klauvene sine og har vanskelig for å røre seg. Kua rører seg stivt, og vil gjerne ikkje røre seg eller ligge. Av og til har ho kryl rygg i tillegg. Ofte er det kyr som melkar masse som får forfangenhet og vondt i beina. Av og til blir dei forfanga i kombinasjon med livmorinflamasjon, altså pyometra. Livmora er inflamert, og toksiner går frå livmora ut i blodet og ned til klauvene så kua blir forfanga. Livmorinflamasjon får kyr av og til av vanskelige kalvingar, eller uhygienisk fødselshjelp. Ei ku med vanskelig kalving er også meir utsatt for jurbetennelse enn dei med lett kalving.
Her om dagen hadde eg ein kupasient med livmorinflamasjon, forfangehet og jurbetennelse på ein gong. Eg vil tru alt har utgangspunkt i livmora, og så har det spreidd seg til jur og bein.
Det var dagens leksjon. Slik er livet i praksis og eg skal gjerne fortelle litt meir.