..heller enn å bremse opp, slå eit slag for
dyrevelferd og kvalitet, pøsar landbrukssektoren på med meir
søppelkylling, meir betongpurker og meir kalkun med
hofteleddysplasi. På same tid klagar ein over dårleg betaling. Men
lat oss vere litt ærlege med oss sjølv: kva kan ein i grunn vente
seg av betaling for industrielle masseprodukt?
Trykt i Nationen som gjestespalte 4.oktober 2012
Her om dagen fekk eg ei bok i posten.
Kjøttfrie dager er skriven av journalistane Hege Ulstein og
Yngve Ekern, som forøvrig også er eit ektepar. Ekern traff eg på
Dyreetikkonferansen i Oslo 21.september der han sat i eit mannstungt
panel og debatterte Hvordan formidle dyreetikk – fra gård til
gaffel. Professor Runar Døving hadde tidlegare halde eit innlegg
om Å produsere et dyr, og påstod at å avlive eit kjæledyr
er som eit mord å rekne. Virkeligheten er ein stad eg trivast til
dels ganske godt i, og Døving var i ferd med å ta oss alle ut på
viddene.
Så kom den energiske Ekern byksande
opp trappa og spurte om eg hadde lese boka hans. Det hadde eg ikkje.
Med ein viss skepsis opna eg nokre dagar seinare pakka i posten.
Kjøttfrie dager er ifølge seg sjølv ei kokebok og
veiviser for travle familier som vil spise godt og mer miljøvennlig.
Det er ei kokebok om korleis ein kan lage vegetarisk mat. Og det er
ei bok som inneheld ei rekke svært kritiske på spikern-kapittel om
industrilandbruket.
Eg er ingen kokk, men min umiddelbare
respons på Facebook var denne: «Kjøttfrie dager set eit
godt og balansert fokus på den villeiande marknadsføringa frå
norsk kjøtbransje og korleis forbrukarane systematisk blir bløffa
av aktørane i markedet. Utruleg smart skrive, frekt og rått
kritisk. Bra».
Den andre reaksjonen var slik: «Dei er svært klarsynte i sin
argumentasjon. Dette er down to basic, og veldig godt formidla.»
Heller enn å vase seg ut på viddene i tal, teoriar og vanskelege
facts, klinkar Ekern og Ulstein til med the basics og er forbilledleg
tilgjengelege. Dei meislar ut dei mest elementære argumenta frå
informasjonsjungelen.
«Vi et alt langt meir kjøt enn det
norske ressursgrunnlaget kan bere, og vi må importere fôr frå
andre land for å stille vår eigen hunger. I tillegg importerer vi
kjøt.»
Det er sant! Norsk kjøtproduksjon er
ikkje mogeleg å halde gåande på norske ressursar. Norsk konsum av
kjøt er så stort at det må bli industriproduksjon av kylling, gris
og kalkun. Men heller enn å bremse opp, slå eit slag for
dyrevelferd og kvalitet, pøsar landbrukssektoren på med meir
søppelkylling, meir betongpurker og meir kalkun med
hofteleddysplasi. På same tid klagar ein over dårleg betaling. Men
lat oss vere litt ærlege med oss sjølv: kva kan ein i grunn vente
seg av betaling for industrielle masseprodukt?
«I virkelighetens verden finst der
ingen anna måte å produsere dei store mengdene kjøt vi et på enn
industriell framstilling», skriv Ekern og Ulstein. Og: dei fleste
har råd til å betale ein god del meir for kjøtet enn dei gjer i
dag, om vi et det sjeldnare.» Innertiar.
Et vi mindre kjøt, skriv dei, synk
etterspørselen. Og dei stiller eit godt spørsmål: skal vi verkeleg
godta at vi ikkje orkar tenke på korleis maten vår blir til for at
vi i det heile tatt skal klare å ete den?
Eg stiller eit anna spørsmål: korleis
føles det å vere ein kyllingbonde som produserer mat ingen orkar
tenke på korleis er framstilt? Føles det bra å produsere eit
produkt verken samvirka eller landbruket kan stå inne for? For slik
er det idag. Produkta må dekkast til via reklamen og
forbrukarbløffing.
Lat meg til slutt stille det openbare,
ganske vanskelege, men langt frå patetiske, spørsmålet: kva skal
vi med landbruk over heile landet etter, når store deler av det dei
produserer er kjøt vi ikkje eigentleg treng, av ein kvalitet ingen
vil betale særleg mykje for, på ressursar vi ikkje har? Det er
kanskje på tide med nokre kjøtfrie dagar.