Gå til hovedinnhold

Sjølvhjelpsbøker kan vege opp for manglande forstand. Gode bøker gjer deg klok

Før jul tenkte eg at i 2011 skal eg bli eit betre menneske. Så kva skal ein stakkar gjere. I ein artikkel på Aftenpostens kultursider las eg at eg kan bli egoist, ja ein kunne enda til få lokka fram sin indre psykopat om ein les for mykje sjølvhjelpsbøker. Egoist er eg frå før, psykopat treng eg ikkje bli. Eg vurderte risikoen som ikkje verdt å ta, og på veg bort frå sjølvhjelpshyllene ramla eg over Edvard Hoem.

Trykt i Klassekampen som signert-spalte, januar 2011

Hoem er ein mann med mykje hår og mykje stemme som skriv mangt og mangfaldig. Blant anna boka «Ave Eva». Så kva lærte eg av «Ave Eva»? Eg lærte at ikkje bør rømme frå kjærast og barn utan å sei frå, samt at
odelsretten er ei last som kan øydeleggje liv. Neste bok ut var «The Glass Castle» av Jeannette Walls. Her las eg at foreldre ikkje bør bruke pengane sine på alkohol når dei har fire ungar som treng mat, samt at ein ikkje skal køyre lastebil i mange timar med eit spedbarn laust liggjande bakpå lasteplanet. Då kan spedbarnet skyte deg når det vert vakse. Eg lærte også at du kan kome godt utav det sjølv om foreldra dine er borderlines.

Neste bok ut var «Arlington Park» av Rachel Cusk. Den fører eit fi nt, lyrisk språk innanfor flinke, litterære rammer. Denne boka beskriv kvinner som truleg vil vende seg til sjølvhjelpslitteraturen for å bøte på sine miserable firkantliv, medan det dei eigentleg har behov for, er litt realitetsorientering. Boka handlar om kvinner som bur i ein forstad til London. Alle er gift, har ungar og mann, og ingen av dei får gjort det dei sjølv vil her i livet. Dei kjedar seg. Regnet fell. Dei innser at dei har gift seg med ein illusjon, dei reiser på handlesenter, ét stivstrigla middag hos kvarandre, drikk seg fulle på rødvin og lever eit elles gørrkjedeleg korrekt middelkasseforstadsliv.

Les også: Sjokkert over eventyr. Er Synnøve Solbakken høgreekstremt? Kommentar frå Bergens Tidende.

Dei meiner sikkert også at Bjørnstjerne Bjørnson er gått ut på dato. Og kva er så skilnaden på «Arne» av
Bjørnson og Arlington Park av Rachel Cusk? Jo, skilnaden er at Cusk beskriv det som er vanleg å beskrive om traurige, keisame, til dels heimeverande kvinners liv anno 2000-talet. Bjørnson skriv om dei same kvinnene hundre og femti år tilbake. Cusk skriv i eit lyrisk språk om ein type liv som gir oss behov for sjølvhjelpsbøker: du har eit gigantisk indre potensial som må realiserast, og fordi det ikkje kjem til uttrykk: du er verken professor eller forfattar, er du misnøgd og lir. Bjørnson beskriv i «Arne», ofte vulgært og på rim, det traurige livet for ei ambisjonslaus plasskvinne på attenhundretalets norske bondeland. Ho blir gravid, spelemannen vil ikkje ha henne. Han blir invalid og må bu i lag med henne likevel, han slår henne og hatar
henne, drikk og ber seg, ho lir og gret og syng og gjer husarbeidet og tek seg av sonen Arne. Replikkar fell som replikkar enno fell, mannen dør som menn ofte gjer medan sonen veks opp til å bli ein grepa kar. Han giftar seg med dotter til kvinna far hans sveik.

Rachel Cusks kvinner er tungt nedsylta i sjølvrealiseringas trege teori. Den gjer dei ulukkelege. Dei treng å lese litt Trygve Gulbranssen. I «Og bakom synger skogene» og triologien om folket på Bjørnstad kan vi
lære at pengemakt tyngjer, at ein skal fokusere på å nå eigne mål heller enn å huse tankar om hemn, ikkje drepe din neste om han dansar med dama di på fest og ikkje late deg leie vill av kvinner med vonde tankar i sinnet. Ein må fokusere på kva ein sjølv kan få til ut frå det ein har fått utdelt, og gjennom dette utføre gode gjerningar. Ein skal ikkje misunne sin neste, låne pengar til døgeniktar eller bortforklare eigen tilkortkommenheit. Visdommen er evig om enn er den banal.

Å lese bøker om fordums forgagne tider der evne til rett handling avgjer død og liv er like god lektyre som Arlington Parks kjeie kvinner som i politisk korrekte former prøver livets trange kjolar på sitt tapte potensialets fasong. Banaliteten i direkte skildringar og levd liv inneheld visdom og vett tilsynelatande
undervurdert i vår tid der mange let til å tru at teori, tal og sjølvhjelpsbøker kan vege opp for manglande
forstand og dumme feilval. Kanskje er for mykje tillit fl ytta frå praksis til teori.

Folkevett og praktisk handling vil heller ikkje, om genetikken din er i orden, føre deg på sporet av din indre psykopat. Vi er dels det vi lærer, dels er vi tru mot vår natur. Kan hende bør vi, i det nye året, bli mindre tru mot teori i praksis. Kanskje blir vi då litt lukkelegare.

Anne Viken,

Populære innlegg fra denne bloggen

Når den døde bestemora di spring etter deg på alle fire

Igår las eg den første barneboka eg har lese på lenge. Den handla om eit spøkelse, trudde eg, men det viste seg at det var eit romvesen. Det handla rett og slett om eit romvesen som sat fast i eit romskip nedi jorda under ei gran ute i skogen etter å ha krasja i ein skogbrann. Det vart heile tida hinta til at dette skumle sat fast, så eg tenkte det var ein vampyr som sat fast i ei kiste (Den vesle vampyren), eller eit lik eller noko som var levande begravd (murt inn i veggen). Så eg sat da å vente på ein vampyr, ein varulv eller eit realt spøkelse. Potensielt ein kjekk Twilight-type. Men no kjem det verste av alt (Eksorsisten). Vesenet tar knekken på bestemora medan jenta ser på. Bestemora slenger seg hit og dit i senga og blod renner og hovud sprekk. Og så kryp vesenet inn i den døde bestemora til hovedpersonen og får denne døde bestemorskroppen til å drive å springe etter hovedpersonen. Det er det verste eg har lese på lenge. Beinpiper og innmat og blod og springande døde bestemødre

Spelet om ØKO-maten, The øko-GAME: Marked - forbruker

Om spriket mellom PR og røyndom. (Med andre ord-artikkel publisert i Klassekampen 26.februar 2010) Bønder er og blir ei spesiell gruppe. Før var det høgstatus å vere storbønder. No er du er ein systematisk dyremishandlar, industriforbrukar av stakkars kyr og ellers ein trussel mot vår alles eksistens. Du tømmer dritt ut i atmosfæren, og driver oss alle lukt i undergangen. Før var det lågstatus å vere småbonde. Du hadde mindre makt, mindre pengar, sat gjerne på leigd jord og måtte sende alle sønene dine til USA om dei ville overleve. Du hadde så lite gras over vinteren at kyrne dine knapt klarte stå på beina når du slapp dei ut om våren, og du budde i eit lite hus fullt av ungar du streng tatt ikkje burde hatt meir enn halvparten av. No er det høgstatus å vere småbonde. Du er småskala og naturvennlig, lever gjerne på ein stad der ingen skulle tru at nokon kunne bu, og småskala kyr er innhylla i eit mytologisk teppe av grønt gras under spreke klauver. Dei har forgyl

Å halde foredrag for gubbar

Av og til må eg sei eg er ganske så lei av å halde foredrag. Du står framfor eit publikum, og skal snakke om at unge folk skal til bygda, og så sitter der hundretals, eller titals, menn og kvinner i alder femti seksti pluss og stirrer tomt på deg med armane i kors. Er det inspirerande? Nei. Det er svært lite inspirerande og svært kjedelig. Eg lurer av og til litt på kvifor ein har så mange konferanser. Folk møtes, stirrer på den som snakkar, skal liksom bli inspirert, og så skal ein gå heim og vere opplyst og glad og ha med seg nye og betre idear enn dei ein kom dit med. Gud, det er så kjedeleg å snakke til slike publikum. Du veit at mange av dei ikkje ein gong høyrer etter. Dei sit der, og er der, mest av alt for å få kake, ta seg ein fest, slenge drit, pule ei eller anna dame dei ikkje har pult før, og så dra heim til kjerringa. Det er vel eigentleg, summa summarum, det inntrykket eg har fått av kvifor ein arrangerer konferanser for distriktsutvikling. Eit hederlig unntak er Dyrøys