Sauerasen Norsk kvit sau minner om at norsk landbruk vert industrialisert, og at det på denne måten fjernar seg frå naturen. Retorikken om industrisau er enkel å framføre: tidsriktig, trendy, økologisk og naturnær. Men ein gløymer den internasjonale konteksten, og som i aller høgaste grad er interessant å diskutere.
I eit globalt matmarked vil det vere solidarisk av Norge å produsere mat ved bruk av dei naturresursane vi har, heller enn å importere. Årsaka er at mange land ellers vil eksportere på bekostning av eiga matforsyning, jamfør MUL. Det blir også eit dyrevelferdsspørsmål om vi vil ha norsk utegåande, i prinsippet økologisk sau, eller om vi vil ha importert og billig industrisau frå land som New Zealand.
Rovdyra kjem vi til å ha uansett. Bestandane veks. Og enkeltindivida som vandrar ut innover i Norge og blir felt, deltek ikkje i reproduksjon. Dei er utvandra hannar. Hoene held seg nær mora, og dei reproduserande bestandane finn vi i grensetraktene. Dette faktum blir utelate når ein snakkar om rovdyr. Ein hevda å snakke om bestandar, og enkelte hevdar sågar at der finst ein norsk bestand av eksempelvis bjørn, noko det ikkje gjer. Vi har ein skandinavisk bestand.
Enkeltdyr som vandrer er uten betydning for bestanden, men har eigenverdi i seg sjølv. Denne eigenverdien blir målt opp mot kva ein oppnår ved å felle bjørnen og behalde sauer i områder som er definert som rovdyrfrie. Å sei at ein utryddar rovdyrbestanden når ein feller vandrande enkeltbjørn, blir ein faktafeil all den tid utvandra enkeldyret ikkje deltek i reproduksjon og ergo ikkje påvirker bestandens størrelse. Det handlar med andre ord kun om enekeltindividet sin verdi.
Ideelt sett var vi alle vegitarianere, men det kjem neppe til å bli slik. Ergo må vi forholde oss til at folk kjem til å ete sau. Ein må dermed også forholde seg til det internasjonale matmarkedet, samt at vi har grenseoverskridande bestandar av rovdyr, ikkje norske. Først då kan vi få ein konstruktiv rovdyrdebatt.
(Denne bloggposten er eit omskrive leserbrev trykt i Klassekampen 7.august 2009)
Konsteksten er denne: mykje sau i Europa står inne heile året, dei går aldri ute på beite. Dette fører til heilt anna dyrevelferd enn den vi kan tilby utegåande sau her til lands. Den sterkt industrialiserte sauenæringa på New Zealand er brutal, og kjøtet er ikkje hovedfokus, men ulla, og ein amputerer blant anna haler, men denne internasjonale konteksten for norsk saueproduksjon uteblir frå debatten. Underlig, all den tid vi lever i eit globalt matmarked og burde forholde oss til dette.
Rovdyr er ikkje ei sak vi kan debattere i Norge utan å sjå over grensene, men dessverre blir dette gjort. Kunnskapstilnærminga er smal og einspora, også politisk.
Men rovdyr er ikkje det einaste problemet for sauenæringa. Det største problemet er lønsemd, eller mangel på denne.I eit globalt matmarked vil det vere solidarisk av Norge å produsere mat ved bruk av dei naturresursane vi har, heller enn å importere. Årsaka er at mange land ellers vil eksportere på bekostning av eiga matforsyning, jamfør MUL. Det blir også eit dyrevelferdsspørsmål om vi vil ha norsk utegåande, i prinsippet økologisk sau, eller om vi vil ha importert og billig industrisau frå land som New Zealand.
Rovdyra kjem vi til å ha uansett. Bestandane veks. Og enkeltindivida som vandrar ut innover i Norge og blir felt, deltek ikkje i reproduksjon. Dei er utvandra hannar. Hoene held seg nær mora, og dei reproduserande bestandane finn vi i grensetraktene. Dette faktum blir utelate når ein snakkar om rovdyr. Ein hevda å snakke om bestandar, og enkelte hevdar sågar at der finst ein norsk bestand av eksempelvis bjørn, noko det ikkje gjer. Vi har ein skandinavisk bestand.
Enkeltdyr som vandrer er uten betydning for bestanden, men har eigenverdi i seg sjølv. Denne eigenverdien blir målt opp mot kva ein oppnår ved å felle bjørnen og behalde sauer i områder som er definert som rovdyrfrie. Å sei at ein utryddar rovdyrbestanden når ein feller vandrande enkeltbjørn, blir ein faktafeil all den tid utvandra enkeldyret ikkje deltek i reproduksjon og ergo ikkje påvirker bestandens størrelse. Det handlar med andre ord kun om enekeltindividet sin verdi.
Ideelt sett var vi alle vegitarianere, men det kjem neppe til å bli slik. Ergo må vi forholde oss til at folk kjem til å ete sau. Ein må dermed også forholde seg til det internasjonale matmarkedet, samt at vi har grenseoverskridande bestandar av rovdyr, ikkje norske. Først då kan vi få ein konstruktiv rovdyrdebatt.
(Denne bloggposten er eit omskrive leserbrev trykt i Klassekampen 7.august 2009)