Eg skal prøve meg på å omtale denne boka. Det er ikkje lett. På den eine sida interesserer denne boka meg ikkje så veldig. Eg ville gjerne bli ferdig med den og legge den vekk med ein gong eg begynte å lese den, og det er ikkje spesielt rettferdig for boka sin del. Dette endra seg etterkvart som eg begynte å like hovedpersonen, og etterkvart som hovedpersonen slutta å sitte med bønnekjede heile dagen men begynte å fortelle meg om sitt liv som kvinne i Afghanistan. For det er det denne boka handlar om: skam, vold, overgrep mot kvinner utført av menn og andre kvinner.
Eg har før lese boka Sangati av Bama, og den gjorde eit sterkt inntrykk. Sangati las eg i Andhra Pradesh, India, på kveldstid i ein liten leilighet i ein landsby ein time frå Hyderabad etter å ha site ansikt til ansikt snakka med Dalit-kvinnene i ein annan landsby like før. Bama er Dalit. Handlinga utspelte seg på alle kantar og gjorde eit sterkt inntrykk. Vold mot kvinner var noko vi såg og hørte om gjennom personlige historier kvar einaste dag. Tålmodighetens stein les eg i Oslo. Den foregår så langt vekke, i eit land eg aldri har vore i. Den handlar også om vold mot kvinner, om enn ikkje like brutal og djuptgåande som Bama, og langt meir litterært fortalt. Den manglar den personlige nerven, innlevelsen, under huden-opplevelsen du får som lesar. Derimot er den glitrande godt skriven, reint litterært.
Men tilbake til Tålmodighetens stein. Hovedpersonen i boka interesserer meg, og det interesserer meg korleis boka er skriven. Tålmodighetens stein er skriven som eit teaterstykke. Du får følelses av å sitte med beina i kors på golvet og kikke på kva som foregår. Eventuelt kikker du inn gjennom taket, ned på handlinga som utspelar seg.
"Det lysner av dag. Kvinnen kommer hjem. Hun er svært blek da hun åpner døren til rommet og stopper opp for å se etter små tegn til at noen har vært der."
Alt blir sett innanfrå huset. Når ho er ute, ventar vi på at ho kjem tilbake. Det litterære "teatergrepet" er fint, og dette er ikkje eit grep vi ser ofte.
Kvinna tek vare på mannen som har blitt skadd i krigen. Han er skoten i nakken, og ligg på ei madrass som eit levande lik. Der har han lagt i mange veker, og medan han ligg her, fortel kvinna han om livet med han. Det er desse fortellingane som er boka, og som er historia. Kvinna fortel medan mannen ligg der makteslaus.
".. da du stod opp for å vaske deg, så du at det var blod på pikken din! Rasende kom du og dengte meg midt på natten, bare fordi jeg ikke hadde varslet deg om at jeg hadde mens. Jeg hadde besudlet deg!"
"Han (faren til kvinna) kom rasende hjem og fant et hvilket som helst påskudd for å jule oss opp... Han dengte moren min også". (...) Og sidan han ikke hadde mer penger igjen til å innfri veddemålet, så ga han bort søsteren min. Søsteren min, tolv år gammel, ble nødt til å dra av gårde til en mann på førti!"
Ho fortel om overgrep som kvinnene blir utsett for. Som tanta si: "Siden hun var steril og dessuten veldig vakker, pleide svigerfaren gjerne å ligge med henne, uten fare for konsekvenser".
Eller om sexlivet med den iskalde, følelesløse, og no døande mannen: "Men si meg nå, hva betyr egentlig orgasme for deg?" eller "Dere menn, dere får nytelsen, og vi kvinner, vi gleder oss over det".
Heile tida ventar ho på hans respons, men han ser dødt opp i taket. Ho er frustrert. Ho er sterk.
Boka fører eit fint godt godt språk. Fortellaren er sterk. For sterk? For distansert? For ironisk? For tøff til at historia gjer riktig inntrykk? Tja. Det blir så lettvint framstilt, på eit vis. Show, dont't tell. Så litterært. For det er ingen tvil om at dette er glitrande godt skrive og fortalt. Urettferdig nok har eg lese Sangati. I konkurransen blir Tålmodighetens stein for lett.
Alt eg tenker på er at Aschehoug bør vurdere å oversette Sangati til norsk.
Eg har før lese boka Sangati av Bama, og den gjorde eit sterkt inntrykk. Sangati las eg i Andhra Pradesh, India, på kveldstid i ein liten leilighet i ein landsby ein time frå Hyderabad etter å ha site ansikt til ansikt snakka med Dalit-kvinnene i ein annan landsby like før. Bama er Dalit. Handlinga utspelte seg på alle kantar og gjorde eit sterkt inntrykk. Vold mot kvinner var noko vi såg og hørte om gjennom personlige historier kvar einaste dag. Tålmodighetens stein les eg i Oslo. Den foregår så langt vekke, i eit land eg aldri har vore i. Den handlar også om vold mot kvinner, om enn ikkje like brutal og djuptgåande som Bama, og langt meir litterært fortalt. Den manglar den personlige nerven, innlevelsen, under huden-opplevelsen du får som lesar. Derimot er den glitrande godt skriven, reint litterært.
Men tilbake til Tålmodighetens stein. Hovedpersonen i boka interesserer meg, og det interesserer meg korleis boka er skriven. Tålmodighetens stein er skriven som eit teaterstykke. Du får følelses av å sitte med beina i kors på golvet og kikke på kva som foregår. Eventuelt kikker du inn gjennom taket, ned på handlinga som utspelar seg.
"Det lysner av dag. Kvinnen kommer hjem. Hun er svært blek da hun åpner døren til rommet og stopper opp for å se etter små tegn til at noen har vært der."
Alt blir sett innanfrå huset. Når ho er ute, ventar vi på at ho kjem tilbake. Det litterære "teatergrepet" er fint, og dette er ikkje eit grep vi ser ofte.
Kvinna tek vare på mannen som har blitt skadd i krigen. Han er skoten i nakken, og ligg på ei madrass som eit levande lik. Der har han lagt i mange veker, og medan han ligg her, fortel kvinna han om livet med han. Det er desse fortellingane som er boka, og som er historia. Kvinna fortel medan mannen ligg der makteslaus.
".. da du stod opp for å vaske deg, så du at det var blod på pikken din! Rasende kom du og dengte meg midt på natten, bare fordi jeg ikke hadde varslet deg om at jeg hadde mens. Jeg hadde besudlet deg!"
"Han (faren til kvinna) kom rasende hjem og fant et hvilket som helst påskudd for å jule oss opp... Han dengte moren min også". (...) Og sidan han ikke hadde mer penger igjen til å innfri veddemålet, så ga han bort søsteren min. Søsteren min, tolv år gammel, ble nødt til å dra av gårde til en mann på førti!"
Ho fortel om overgrep som kvinnene blir utsett for. Som tanta si: "Siden hun var steril og dessuten veldig vakker, pleide svigerfaren gjerne å ligge med henne, uten fare for konsekvenser".
Eller om sexlivet med den iskalde, følelesløse, og no døande mannen: "Men si meg nå, hva betyr egentlig orgasme for deg?" eller "Dere menn, dere får nytelsen, og vi kvinner, vi gleder oss over det".
Heile tida ventar ho på hans respons, men han ser dødt opp i taket. Ho er frustrert. Ho er sterk.
Boka fører eit fint godt godt språk. Fortellaren er sterk. For sterk? For distansert? For ironisk? For tøff til at historia gjer riktig inntrykk? Tja. Det blir så lettvint framstilt, på eit vis. Show, dont't tell. Så litterært. For det er ingen tvil om at dette er glitrande godt skrive og fortalt. Urettferdig nok har eg lese Sangati. I konkurransen blir Tålmodighetens stein for lett.
Alt eg tenker på er at Aschehoug bør vurdere å oversette Sangati til norsk.