Utkantstrøk har ikkje argumentasjonen i orden i kraft og vindmøllesakene. Difor snakkar ein om turistar som ikkje vil komme, samt bygd mot by.
kronikk trykt i Firda 1.september 2010
Debatten om Hardanger har blitt eit spørsmål om sentralmakta si overkøyring av lokaldemokratiet enn spørsmål om kraftlinjer. Det har også blitt ein debatt om bortskremte turistar. Lat oss vere realistiske: dette handlar ikkje om nokon av delene.
Punkt ein: kven skjønar seg på Vestlandet? Kven veit Vestlandets beste?
Professor Iver B. Neumann snakkar om at motstanden mot utbygging finst i små sytesamfunn. Han har openbart ikkje fått med seg den massive motstanden som har vore mot dei såkalla monstermastene. Han skjønar oss ikkje. Han er for langt borte, nærmare bestemt på det forbaska Austlandet.
Ein skal ha sjølvtillit for å tåle og bli hersa med. Eventuelt har ein i vest fått godt nok av å bli styrt av det som i omtrentlige ordelag vert omtala som betrevitarar, teoretikarar samt natur- og livsfjerne byråkratiske pampar i den stilleståande Oslogryta (som ligg på det forbaska Austlandet). Kven veit. Her krevst ein analyse. Har utkant-Norge sjølvtillit? Kven veit, men ein ting er sikkert. Dei har ikkje argumentasjonen i orden. Difor snakkar ein om turistar som ikkje vil komme, samt bygd mot by.
For å vere ein real Sogn og Fjording skal du elske alt som er lokalt. Unike supergamle låvar, vakker natur, vegar smale som sytråd og samfunn så små at dei kun er synleg med lupe. Du skal vere patriotisk. Dette inneber å vere positivt innstilt til alle uøkonomiske små amatørforetak som forsøker å livnære seg på atter ein konkurstilpassa turisttiltak. Du skal akseptere at ein eller anna lokal turistnisse har omdøpt Dalsfjorden til Vikingfjorden med det resultat at tre turistar tar båten frå Dale til Bygstad kvar dag for å ete pizza. Du skal jamre og syte over vegar tunne som sytråd og lokalsjukehus som blir lagt ned, internett frå steinalderen og idiotiske austlendingar. Helst vil vi sprenge laus heile fylket ved fylkesgrensa, men vi er for få. Det ville tatt for lang tid å plassere ut all dynamitten. Difor er vi fortsatt med og vi hatar det. Forbaska austlendingar.
Men medan eg her i Oslo må vente timesvis på legevaktas steinharde benkar for å kome til legen, kan eg heime i Gaular kommune kome til legen direkte utan ventetid. Medan eg her i Oslo må tåle leigeprisar så høge at eg ikkje har råd til bil, samt bu så trongt at eg går oppå meg sjølv, er vegane i Sogn og Fjordane så smale at der knapt er plass til den bilen ein faktisk har råd til fordi tomta var gratis. Medan internett i Oslo er glimrande, var internett i den Senterpartistyrte kommunen Gaular før så dårlig at eg må reise til Oslo for å jobbe, eventuelt bruke internett i fjøsen iført termodress. Dette er eit mangfaldig liv som krev ei rekke tilpasningar frå humane organismar som vel å leve lokalt. Forbaska austlendingar.
Forutan austlendingar er det andre problemet vårt Senterpartiet (Sp). Fylkets villaste minister og dårlegaste merkevare er Liv Signe Navarsete (Sp). Ei krakilsk dame som avfeier ein kvar debatt som strir mot Sps andelege hegemoni til å definere og såkalt kjempe på vegne den norske bygda. Sp har diverre utpeikt seg Sogn og Fjordane som sitt erketerritorium, og Navarsete er ei dame som arbeider hardt for å få bygda til å framstå som overkjørt av den totalitære makta på østlandet. Hadde ein ikkje visst betre, kunne ein tru at Oslofolket hadde forsøkt å bombe ministerens heimbygd Lærdal.
Der finst utvilsamt gode grunnar til å meine at vestlendingar syt. Det finst utvilsamt gode grunnar til at vestlendingar syt. Forstå det den som vil, men ein ting er sikkert. Offerposisjonen er lite kledelig, motmakt fungerer mot si hensikt. Ein blir mindre og mindre attraktiv. Stakkars oss, overkjørt av “makta i Oslo”, er eit mantra ein må slutte å gjenta, Hardanger-master eller ikkje. Det tjener ingen.
Distrikts-Norge må ikkje redusere seg sjølv til turistområder og nasjonalromantiske utstillingslokale. Ein må ha betre sjølvtillit enn som så. Med dette meiner eg ikkje å sei ja til kraftlinje i Hardanger. Eg meiner å sei nei til den destruktiv «bygd mot by»-debatten. Hardangersaka handlar ikkje om bygd mot by, men om at unik natur møter problemstillingar knytt til moderne samfunnsutvikling. Det er dette ein må diskutere. Her har ein ein real mulighet til å diskutere klima, miljø og natur, ikkje krangle om bygd versus by.
Ein må legge bort turistargumentet, og innover seg det faktum at dei færraste turistar vil unngå eit unikt område berre fordi det er berørt av menneskelig aktivitet. Den handfulla med turistar som eventuelt held seg borte, er i seg sjølv ikkje argument godt nok verken mot vindmøller langs kysten eller master i Hardanger. Difor er det underlig å sjå korleis store delar av debatten blir bygd opp rundt det svært svake turistargumentet.
Ei satsing på turisme tilseier også at ein satsar på ein sektor som i liten grad treng høgt utdanna arbeidskraft. Det er ein sektor som i stor grad baserer seg på ufaglært arbeidskraft og sesongarbeid, medan det i framtida vil vere høgt utdanna arbeidskraft som vil utgjere geografiske områders konkurransekapital. Områder som vil vekse, treng høgt utdanna arbeidskraft, men å tiltrekke seg denne, krev satsing på moderne samfunnsutvikling og kultur mynta på fastbuande. Turistargumentet er lite framtidsretta, og konkurranseargumentet er i seg sjølv eit argument mot turismesatsinga. Men turismeargumentet er dessverre den lettvinte løysinga ein ofte grip til i utbyggingsdebattar. Det er tafatt og lite framtidsretta. Dette betyr ikkje dermed at ein ikkje skal ha turisme. Ein kan ha både og, men legge mindre vekt på turismeargumentasjonen.
Debatten må dreie seg om korleis skape leve- og konkurransedyktige lokalsamfunn. Først då blir den matnyttig.
kronikk trykt i Firda 1.september 2010
Debatten om Hardanger har blitt eit spørsmål om sentralmakta si overkøyring av lokaldemokratiet enn spørsmål om kraftlinjer. Det har også blitt ein debatt om bortskremte turistar. Lat oss vere realistiske: dette handlar ikkje om nokon av delene.
Punkt ein: kven skjønar seg på Vestlandet? Kven veit Vestlandets beste?
Professor Iver B. Neumann snakkar om at motstanden mot utbygging finst i små sytesamfunn. Han har openbart ikkje fått med seg den massive motstanden som har vore mot dei såkalla monstermastene. Han skjønar oss ikkje. Han er for langt borte, nærmare bestemt på det forbaska Austlandet.
Ein skal ha sjølvtillit for å tåle og bli hersa med. Eventuelt har ein i vest fått godt nok av å bli styrt av det som i omtrentlige ordelag vert omtala som betrevitarar, teoretikarar samt natur- og livsfjerne byråkratiske pampar i den stilleståande Oslogryta (som ligg på det forbaska Austlandet). Kven veit. Her krevst ein analyse. Har utkant-Norge sjølvtillit? Kven veit, men ein ting er sikkert. Dei har ikkje argumentasjonen i orden. Difor snakkar ein om turistar som ikkje vil komme, samt bygd mot by.
For å vere ein real Sogn og Fjording skal du elske alt som er lokalt. Unike supergamle låvar, vakker natur, vegar smale som sytråd og samfunn så små at dei kun er synleg med lupe. Du skal vere patriotisk. Dette inneber å vere positivt innstilt til alle uøkonomiske små amatørforetak som forsøker å livnære seg på atter ein konkurstilpassa turisttiltak. Du skal akseptere at ein eller anna lokal turistnisse har omdøpt Dalsfjorden til Vikingfjorden med det resultat at tre turistar tar båten frå Dale til Bygstad kvar dag for å ete pizza. Du skal jamre og syte over vegar tunne som sytråd og lokalsjukehus som blir lagt ned, internett frå steinalderen og idiotiske austlendingar. Helst vil vi sprenge laus heile fylket ved fylkesgrensa, men vi er for få. Det ville tatt for lang tid å plassere ut all dynamitten. Difor er vi fortsatt med og vi hatar det. Forbaska austlendingar.
Men medan eg her i Oslo må vente timesvis på legevaktas steinharde benkar for å kome til legen, kan eg heime i Gaular kommune kome til legen direkte utan ventetid. Medan eg her i Oslo må tåle leigeprisar så høge at eg ikkje har råd til bil, samt bu så trongt at eg går oppå meg sjølv, er vegane i Sogn og Fjordane så smale at der knapt er plass til den bilen ein faktisk har råd til fordi tomta var gratis. Medan internett i Oslo er glimrande, var internett i den Senterpartistyrte kommunen Gaular før så dårlig at eg må reise til Oslo for å jobbe, eventuelt bruke internett i fjøsen iført termodress. Dette er eit mangfaldig liv som krev ei rekke tilpasningar frå humane organismar som vel å leve lokalt. Forbaska austlendingar.
Forutan austlendingar er det andre problemet vårt Senterpartiet (Sp). Fylkets villaste minister og dårlegaste merkevare er Liv Signe Navarsete (Sp). Ei krakilsk dame som avfeier ein kvar debatt som strir mot Sps andelege hegemoni til å definere og såkalt kjempe på vegne den norske bygda. Sp har diverre utpeikt seg Sogn og Fjordane som sitt erketerritorium, og Navarsete er ei dame som arbeider hardt for å få bygda til å framstå som overkjørt av den totalitære makta på østlandet. Hadde ein ikkje visst betre, kunne ein tru at Oslofolket hadde forsøkt å bombe ministerens heimbygd Lærdal.
Der finst utvilsamt gode grunnar til å meine at vestlendingar syt. Det finst utvilsamt gode grunnar til at vestlendingar syt. Forstå det den som vil, men ein ting er sikkert. Offerposisjonen er lite kledelig, motmakt fungerer mot si hensikt. Ein blir mindre og mindre attraktiv. Stakkars oss, overkjørt av “makta i Oslo”, er eit mantra ein må slutte å gjenta, Hardanger-master eller ikkje. Det tjener ingen.
Distrikts-Norge må ikkje redusere seg sjølv til turistområder og nasjonalromantiske utstillingslokale. Ein må ha betre sjølvtillit enn som så. Med dette meiner eg ikkje å sei ja til kraftlinje i Hardanger. Eg meiner å sei nei til den destruktiv «bygd mot by»-debatten. Hardangersaka handlar ikkje om bygd mot by, men om at unik natur møter problemstillingar knytt til moderne samfunnsutvikling. Det er dette ein må diskutere. Her har ein ein real mulighet til å diskutere klima, miljø og natur, ikkje krangle om bygd versus by.
Ein må legge bort turistargumentet, og innover seg det faktum at dei færraste turistar vil unngå eit unikt område berre fordi det er berørt av menneskelig aktivitet. Den handfulla med turistar som eventuelt held seg borte, er i seg sjølv ikkje argument godt nok verken mot vindmøller langs kysten eller master i Hardanger. Difor er det underlig å sjå korleis store delar av debatten blir bygd opp rundt det svært svake turistargumentet.
Ei satsing på turisme tilseier også at ein satsar på ein sektor som i liten grad treng høgt utdanna arbeidskraft. Det er ein sektor som i stor grad baserer seg på ufaglært arbeidskraft og sesongarbeid, medan det i framtida vil vere høgt utdanna arbeidskraft som vil utgjere geografiske områders konkurransekapital. Områder som vil vekse, treng høgt utdanna arbeidskraft, men å tiltrekke seg denne, krev satsing på moderne samfunnsutvikling og kultur mynta på fastbuande. Turistargumentet er lite framtidsretta, og konkurranseargumentet er i seg sjølv eit argument mot turismesatsinga. Men turismeargumentet er dessverre den lettvinte løysinga ein ofte grip til i utbyggingsdebattar. Det er tafatt og lite framtidsretta. Dette betyr ikkje dermed at ein ikkje skal ha turisme. Ein kan ha både og, men legge mindre vekt på turismeargumentasjonen.
Debatten må dreie seg om korleis skape leve- og konkurransedyktige lokalsamfunn. Først då blir den matnyttig.